Sciences and Technology in Asian Bioarchaeological Research
8-10 December 2005
Leiden, the Netherlands
Second IIAS Masterclass on Modern Research Techniques in Asian Archaeology
Rapportage Masterclass by Prof. Rethy Chhem
De masterclass werd gegeven door Prof. Rethy Chhem (University of Western Ontario, London, Canada), die zowel radioloog als fysisch antropoloog is. Deze combinatie van disciplines is perfect bij archeologisch onderzoek naar menselijke skeletten. Prof. Chhem heeft in een aantal zeer toegankelijke lezingen uitgelegd hoe medisch-technische appartuur zoals CT scans gebruikt kan worden en welke conclusies getrokken kunnen, maar ook welke voorzichtigheid geboden is.
Dr Anne Katzenberg (University of Calgary, Canada), één van de drie genodigde sprekers, heeft aan de hand van een aantal concrete archeologische projecten, waaronder in Siberië, laten zien hoe menselijke resten (botten en haren) ons informatie kunnen verschaffen over het klimaat en het dieet in het verre verleden. Haar presentaties waren zeer technisch, maar door haar heldere uitleg uiterst leerzaam voor de deelnemende studenten en jonge onderzoekers. Prof. Don Brothwell, een zeer bekend archeoloog van de Universiteit van York (Engeland) heeft onder andere een afsluitende lezing gegeven waarin hij met veel beeldmateriaal heeft laten zien hoeveel soorten zeer goed conserveerde menselijke lichamen er gevonden zijn tijdens archeologisch onderzoek. In eerste instantie denkt men alleen aan mummies uit Egypte, maar de voorbeelden toonden aan dat ook in Latijns Amerika, het Midden-Oosten en in Midden-Europa en Engeland op verschillende manieren geconserveerde lijken gevonden zijn. Deze lichamen nu met de huidige techniek geheel onderzocht worden zonder enige beschadiging.
Helaas was prof. El Molto (University of Western Ontariao, Canada), de derde genodigde spreker verhinderd, maar zijn lezing over recentelijk onderzoek in Egypte werd door Prof. Chhem gebracht.
Na alle presentaties van de sprekers was er voldoende tijd om de vele vragen van de deelnemers te beantwoorden. De studenten en jonge onderzoekers hadden bijna altijd concrete voorbeelden uit eigen onderzoek, waarover zij vragen wilden stellen aan de experts.
Tijdens de masterclass is een bezoek gebracht aan het Anatomisch Museum van het Leids Universiteits Medisch Centrum (LUMC), o.l.v. Prof. Harm Beukers. De masterclass werd afgesloten met een bezoek aan het Rijks Museum voor Oudheden in Leiden, alwaar de tentoonstelling ‘Archon de mummie' werd bekeken. Een tentoonstelling die precies weergeeft hoe met gebruik van scans een mummie onderzocht kan worden en wat de resultaten van die scans ons vertellen over het leven van de gemummificeerde persoon.
De groep actieve deelnemers, studenten en jonge onderzoekers die ook hun eigen onderzoek presenteerden, was niet zo groot. De groep bestond uit 3 Aziatische (Cambodja, India en Indonesië) en 2 Nederlandse deelnemers. Dit werd echter niet als hinderlijk ervaren door de sprekers en de deelnemers zelf. Er was een goede sfeer waarbij iedereen zijn/haar informatie heeft kunnen overbrengen en zijn/haar vragen heeft kunnen stellen. Wat betreft de inhoud, de presentaties van sprekers en deelnemers en de zeer stimulerende sfeer van de masterclass is het IIAS zeer tevreden.
De belangstelling van toehoorders was minder dan gehoopt, ondanks een uitgebreide promotie van de masterclass onder Nederlandse en Europese vakgroepen bio-archeologie. Het was dit keer moeilijker studenten en onderzoekers zover te krijgen te komen luisteren naar de lezingen. In het geval van de bio-archeologie masterclass bleek na enige navraag het onderwerp lang niet altijd goed bekend. Tevens ondervond de masterclass enige concurrentie door een grote archeologische Inca conferentie die op hetzelfde tijdstip in Leiden werd gehouden.
Wij kunnen uit deze masterclass en onze ervaringen concluderen dat het combineren van geesteswetenschappelijk en natuurwetenschappelijk onderzoek voor veel mensen nog niet vanzelfsprekend is en dat het niet voor iedereen mogelijk is om buiten de eigen discipline te werken en denken. Het IIAS is ervan overtuigd dat in toekomst de exacte en geesteswetenschappen zich steeds vaker op elkaars raakvlak zullen bevinden en zal deze initiatieven blijven ondersteunen. In het leren begrijpen van ons verleden en van samenlevingen in de (pre)historie is zowel het archeologisch, antropologisch, als ook het biologisch inzicht van groot belang.
De studenten en sprekers van de masterclass hebben zich verenigd in een netwerk, waarin de studenten beroep kunnen doen op ondersteuning van de sprekers bij het afronden van hun veldwerk, scripties en promoties en bij het oplossen van onderzoeksproblemen. Het ontstaan van dit netwerk ziet het IIAS als een belangrijk resultaat van de conferentie.